Lý thuyết Hóa học 9 Bài 28: Các oxit của cacbon

Bài giảng: Bài 28: Các oxit của cacbon – Cô Phạm Thị Huyền (Giáo viên VietJack)

I. CACBON OXIT (Công thức hóa học CO)

1. Tính chất vật lí

Quảng cáo

CO là chất khí, không màu, không mùi, hơi nhẹ hơn không khí , rất độc, ít tan trong nước.

2. Tính chất hóa học

a) CO là oxit trung tính

Ở điều kiện thường không phản ứng với nước, kiềm và axit.

b) CO là chất khử

– Ở nhiệt độ cao, cacbon oxit khử được nhiều oxit kim loại

Ví dụ:

– CO cháy trong oxi hoặc trong không khí với ngọn lửa màu xanh, tỏa nhiều nhiệt.

Phương trình hóa học:

3. Ứng dụng

Khí CO được dùng làm nhiên liệu, chất khử… trong công nghiệp. Ngoài ra còn được dùng làm nguyên liệu trong công nghiệp hóa học.

II. CACBON ĐIOXIT (công thức hóa học CO₂)

1. Tính chất vật lí

CO₂ là chất khí, không màu, không mùi, nặng hơn không khí , không duy trì sự sống và sự cháy.

CO₂ bị nén và làm lạnh thì hóa rắn được gọi là nước đá khô (tuyết cacbonic). Nước đá khô được dùng để bảo quản thực phẩm.

Quảng cáo

2. Tính chất hóa học: CO₂ là một oxit axit.

a) Tác dụng với nước tạo thành axit cacbonic

Phương trình hóa học:

  CO₂ + H₂O ⇄ H₂CO₃

Chú ý: CO₂ phản ứng với nước tạo thành dung dịch axit, làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ. H₂CO₃ không bền, dễ phân hủy thành CO₂ và nước, khi đun nóng dung dịch thu được sẽ lại làm quỳ màu đỏ chuyển sang màu tím.

b) Tác dụng với dung dịch bazơ

Khí CO₂ tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước. Tùy theo tỉ lệ số mol giữa CO₂ và dung dịch bazơ mà có thể tạo ra muối trung hòa, muối axit hay hỗn hợp hai muối.

Ví dụ:

c) Tác dụng với oxit bazơ

CO₂ tác dụng với oxit bazơ (tan) tạo thành muối.

Ví dụ:

Quảng cáo

3. Ứng dụng

CO₂ được dùng để chữa cháy, bảo quản thực phẩm.

Ngoài ra, CO₂ còn được dùng trong sản xuất nước giải khát có gas, sản xuất sođa, phân đạm,…

Xem thêm các bài Lý thuyết & Bài tập Hóa học lớp 9 có đáp án hay khác:

• Lý thuyết Bài 27: Cacbon (hay, chi tiết)
• Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 27: Cacbon
• Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 28: Các oxit của cacbon
• Lý thuyết Bài 29: Axit cacbonic và muối cacbonat (hay, chi tiết)
• Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 29: Axit cacbonic và muối cacbonat

Xem thêm các loạt bài Để học tốt Hóa học 9 hay khác:

• Giải bài tập Hóa học 9
• Giải sách bài tập Hóa 9
• Đề thi Hóa học 9
• Wiki 200 Tính chất hóa học
• Wiki 3000 Phản ứng hóa học quan trọng

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

Ngân hàng trắc nghiệm lớp 9 tại khoahoc.vietjack.com

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

1.1. CACBON OXIT

Công thức phân tử: CO

Phân tử khối: 28

1.1.1. Tính chất vật lí

CO là chất khí không màu, không mùi, ít tan trong nước, hơi nhẹ hơn không khí, rất độc.

1.1.2. Tính chất hóa học

CO là Oxit trung tính

Ở nhiệt độ thường CO không phản ứng với nước, kiềm và axít. 

CO là chất khử

Ở nhiệt độ cao CO khử được nhiều oxít kim loại

• CO khử CuO theo phương trình: CuO (đen)  +  CO     CO₂  +     Cu (đỏ)

Hình 1: CO khử Cu

Video 1: Phản ứng giữa CO và CuO

1.1.3. Ứng dụng

Làm nhiên liệu, chất khử, nguyên liệu trong công nghiệp hóa học 

1.2. CACBON ĐIOXIT

Công thức phân tử: CO₂

Phân tử khối: 44

1.2.1. Tính chất vật lí

CO₂ là chất khí không màu, không mùi, nặng hơn không khí, không duy trì sự cháy, CO₂ bị nén và làm lạnh thì hoá rắn.

Video 2: Chứng minh CO₂ không duy trì sự cháy

Ngọn nến đang cháy, khi rót khí CO₂ vào nến tắt

1.2.2. Tính chất hóa học

Tác dụng với nước

• Cách tiến hành:

Hình 2: Khí CO₂ phản ứng với nước

• Hiện tượng: Dung dịch làm quỳ chuyển thành màu đỏ sau khi đun lại thành màu tím
• Giải thích: Do xảy ra phản ứng CO2   +   H2O  \(\leftrightarrows\) H2CO3 . Khí CO₂ phản ứng với nước tạo dung dịch axit yếu là H2CO3 làm quỳ chuyển đỏ, H2CO3 không bền nên khi đun nóng dung dịch sẽ làm quỳ tím chuyển lại màu tím.

Tác dụng với dd bazơ

• Sản phẩm tạo thành phụ thuộc vào tỉ lệ số mol

CO₂ + 2NaOH →  Na₂CO₃+H₂O

1 mol  2 mol

CO₂ + NaOH →  NaHCO₃(dd)

1 mol  1 mol

2CO₂+3NaOH  →  NaHCO₃+Na₂CO₃

2 mol  3 mol                

• ​Nhận xét: Khi làm các bài tập liên quan đến phản ứng giữa CO₂ và NaOH hoặc KOH thì ta nhận định sản phẩm tạo thành bằng tỉ lệ mol. Lập tỉ lệ \(\frac{{{n_{NaOH}}}}{{{n_{C{O_2}}}}}\).
  • \(\frac{{{n_{NaOH}}}}{{{n_{C{O_2}}}}}\) \(\leq\) 1 ⇒ Tạo muối NaHCO3 
  • 1 < \(\frac{{{n_{NaOH}}}}{{{n_{C{O_2}}}}}\) < 2 ⇒ Tạo 2 muối NaHCO3 và Na2CO3
  • \(\frac{{{n_{NaOH}}}}{{{n_{C{O_2}}}}}\) \(\geq\) 2 ⇒ Tạo muối Na2CO3​

1.2.3. Ứng dụng

CO₂ chữa cháy, bảo quản thực phẩm, sản xuất nước giải khát có gas, sản xuất xôđa, phân đạm urê.